Öncelikle şimdiki seyre bir göz atmakta fayda var. Biliyorsunuz geçtiğimiz Cuma günü ABD’de istihdam konusunda önemli bir gösterge olan tarım dışı istihdam verisi Mayıs ayında aylık bazda 164 bin artması beklenirken sadece 38 bin artış gösterdi. Muhakeme edilmeden verilen ilk tepki, Dolar/TL kurunda 2.95 seviyesinden 2.90 seviyesine doğru bir geri çekiliş, altın fiyatında buna mukabil 1245 dolar/ons seviyesine artış oldu. Dolar endeksi değer kaybederken, 1.113 seviyelerine kadar gerileyen Euro/Dolar paritesi tekrar 1.135’e yükseldi. Aslında geçen hafta Avrupa Merkez Bankası (AMB) toplantısı sonrası Başkanı Mario Draghi henüz sabırlı olunması gereği ve yeni teşvike gerek duyulmadığını belirtmesi sonrası Euro/Dolar paritesi 1.12’ye kadar yükselmişti. Ancak uzun süredir görülmeyen bir tepki, Mayıs sonlarından beri Euro/Dolar paritesi 1.11 seviyesinde tutunmaya çalışıyordu. Ta ki ABD’de tarım dışı istihdam dolar seviyesini düşürene kadar. Uzun vadede ben yine Euro/Dolar paritesinde 1.11 seviyelerine geri dönüş öngörüyorum -hem aşağıda dolar hakkında anlatacaklarım yüzünden hem de AMB politikalarının er ya da geç pariteyi aşağıya çekeceğine inandığımdan-. Tarım dışı istihdam rakamından sonra dolar endeksi yüzde 1.9 düşerken, diğer para birimlerinde, örneğin Güney Afrika Randı’nda Dolara karşı önce yüzde 1,8 güçlenme daha sonra tekrar bir, yüzde 2 artış daha, görüldü, Brezilya Reali’nde yüzde 1,9 değer kazancı oldu. Türk lirası daha tarım dışı istihdam rakamı açıklanmadan önce Ramazan ayı öncesinde bireysel ve kurumsal tüketicilerin dolardan yerel paraya yönelmesiyle yüzde 1 değer kazanmıştı, veri açıklandıktan sonra yüzde 1.8 daha değer kazandı. Şu ara Dolar/TL kuru 2.905-2.91 arasında dalgalanıyor.
Bir süre sonra bu seviyelerden tekrar dolar/TL kur seviyesinde yükseliş öngörüyorum. Mayıs ayı tarım dışı istihdam rakamının anomali gösteren istisnai bir ay olabilme olasılığı yüksek. 2011 yılından beri bu kadar düşük bir aylık tarım dışı istihdam artışı açıklanmamıştı. Zaten düşük tarım dışı istihdamını daha sonra çok yüksek artış rakamları izliyor. Fed para politikası karar alıcılarından Boston Fed Başkanı Rosengren de tarım dışı istihdam hakkında açıklanan rakamda önemli olanın bir kerelik bir anomali mi yoksa geniş spektrumda bir ekonomik yavaşlama göstergesi mi olduğuna değiniyor.
Burada önemli olan 2007 yılının Aralık ayından beri görülen en düşük işsizlik oranı olan yüzde 4.7 seviyesini es geçmemek gerekiyor. Bu kadar düşen bir işsizlik oranını Fed üyeleri muhakkak övecektir. Öyle ki bu işsizlik oranı artık ekonomide tam istihdam olarak adlandırılan seviyeyi gösterir. Tam istihdam düzeyinde ortaya çıkacak işsizlik oranı ülkeden ülkeye ve çeşitli koşullara bağlı olarak değişiyor tabi ama burada önemli olan anlamı, bu işsizlik oranı seviyesinden sonra artık işsizlik oranındaki düşüşlerin enflasyon yaratmaya başlayacak olmasıdır. ABD’de bazı göstergeler de enflasyonun artık yüzde 2 seviyesine yaklaşabileceği sinyalleri taşıyor.
En nihayetinde bizim için önemli olan Mart ayındaki toplantısında bu yıl içerisinde iki kere faiz artırımı yapılacağı yönünde sinyal veren Fed’in, 14-15 Haziran toplantısında vereceği mesajın kaç faiz artışına işaret edeceği olacaktır. Haziran ayında Fed’in faiz artırımı yapma ihtimali artık pek yok. Ancak toplantıdan sonra 27 Temmuz tarihinde gelebilecek bir faiz artırım ihtimali fiyatlanabilir ki bu da Dolar/TL seviyesinin yönünü yine kuzeye 2.95 üzerine taşır. Haziran ayının ikinci yarısı olmadan yine 2.95 seviyelerini görebileceğimizi düşünüyorum. Bunun sebebi bu hafta bitmeden özellikle Japonya’da ve Çin’de açıklanacak olan büyüme verilerinin beklentilerin altında gelmesi sonucu ilk tepkinin dolara alım yönünde gerçekleşeceği, hem perakende satışların hem de haftaya Çarşamba günü açıklanacak olan ABD enflasyon verisinin beklentilerin üzerinde gerçekleşeceği öngörümdür. Akabinde eğer Fed Başkanı Janet Yellen haftaya Çarşamba günü para politikası toplantısından sonra saat 21.00 civarında bu sene iki faiz artırımına yönelik projeksiyonlarla yatırımcıların önüne gelirse, Temmuz faiz artırımı fiyatlaması Dolar/TL kurunu 2.95’in üzerine bile taşır ki, bunun olasılığı daha fazla. Dolardaki tepkilere altın fiyatları hemen karşılık veriyor. Zira Cuma günü tarım dışı istihdam rakamlarından sonra 2.90 seviyesine gerileyen Dolar/TL kuru karşısında altın fiyatı bir anda yine aynı süre içerisinde (yani iki saat içerisinde) ons başına 1210 dolardan 1245 dolara fırlayarak yüzde 3’e yakın değer kazandı. Temmuz ayı faiz artış ihtimali daha agresif fiyatlanacak, artık uzun süredir “Mayıs’ta sat tatile çık” mottosunun “Ağustos olmadan sat tatile çık” olarak değiştirtildiğini düşünüyorum.
Borsa İstanbul 100 ise tarım dışı istihdam rakamına hızlı tepki verdi. Bir günde endeks 76.300’den 78.300’e yükseldi, borsa, ABD verilerinden daha az, Fed üyelerinin kararı ve konuşmalarından daha çok etkileniyor. Bu durumda 78.000 seviyesinin altını görmesi kısa zamanda olası değil ancak 77.500’e geri çekilmede dikkat etmek gerekir zira öyle bir durumda Fed’den faiz artışı fiyatlanmaya başlanmış demektir.